Легендарон тæхæг, Советон Цæдисы Хъайтар Валерий Чкаловы райгуырдыл сæххæст 115 азы. Ацы цауы сæраппонд  Дæллаг Новгороды областы паддзахадон æхсæнадон-политикон архивы кусджытæ равдыстой сæ зынгæ æмзæххоны номимæ баст 1920-1980 азты уникалон документтæ. Уыдоны ‘хсæн иууыл рагондæр у стæм ист ныв, цыран Чкалов уыд 1920 азты райдианы футболон командæйы сконды. Иууыл зынаргъдæр документыл та сæ нымад цæуы   Горькийы областон 6-æм партион конференцийы  делегаты анкетæ, кæцыйы Чкалов ныффыста йæхи къухæй. Банысан кæнын хъæуы...

Æппæт бæстæты, чырыстон диныл хæцджытæн 19 январы вæййы стыр бæрæгбон «День крещения Господня». Ирон адæммæ та — Доныскъæфæны бæрæгбон. Ацы бæрæгбон комкоммæ баст у Чырыстийы номимæ. Уыцы бонмæ, дам, Чырысти бон уыдисны рæзтис, æхсæв та уылынг æмæ къуыримæ усгур лæппу ссис. Афтæмæй йыл райсомы хуры хъармыл донгуырæны аргъуыдтой æппæт зæдтæ, дауджытæ. Уыцы аргъуыды дон уæдæй фæстæмæ ссис йæ кувæг адæмæн æвдадзы хос æмæ йæ сыгъдæг донгæрзты фæйнæрдæм скъæфтой. Уæдæй фæстæмæ,...

Бæрæгбонон зæрдæйы равгимæ ног ахуыры азыл сæмбæлдысты Дзауы районы скъола-интернаты. Ам куыд ахуыргæнинæгтæ æмæ ахуыргæнджытæ, афтæ ныййарджытæ æмæ æмткæй районы цæрджытæ дæр, уæлдай цин кодтой ног ахуыры азы æрбалæудыл. Уымæн æмæ ныр байгом кодтой бирæ рæстæг кæмæ æнхъæлмæ кастысты, ахæм ногарæзт бæстыхай æмæ спортивон фæзуæттæ. Ардæм æрбацыдысты 10 фыццагкъласоны рæсугъд скъолайон дарæсы æмæ дидинджыты губактимæ. Уыдоны райзæрдæйæ скъолайы кæртмæ кодтой сæ ныййарджытæ æмæ сыл уым та æмбæлдысты райдиан кълæсты ахуыргæнæг...

Поэт Гобозты Валерийы райгуырдыл сæххæст 70 азы Ирыстон чысыл у, фæлæ йын хъуыддагæй чи лæггад кодта æмæ кæны, уыдон та бирæ сты. Иу барæнæй сæ не сбардзынæ, кæмæн йæ хуынтæ фылдæр сты, кæмæн та къаддæр, фæлæ се ‘хсæн Гобозты Валерийæн дæр йæхи бынат ис. Йемæ зонгæ чи уыд, кæимæ куыста, йæхицæн хæлæрттыл кæй нымадта æмæ йæ йæ хæлар чи хуыдта, уыдон æй фыццаджы фыццаг зыдтой, куыд æнæхин, сайдæй дыл чи...

Фыццаг ирон сылгоймаг фыссæг Кочысаты Розæйы райгуырдыл сæххæст 130 азы
Ирон сфæлдыстадон сылгоймæгты сæргъы ис Нарты Сатана. Уымæй райдайы сæ хорзы кой. Фæлæ Сатана кадæджы архайæг у, йæ фæлгонц ын ирон адæмы бирæ фæлтæртæ скодтой, алчидæр æм йæхионтæ æфтаугæйæ. Кочысаты Розæйы та ирон адæм комкоммæ радтой, Дунескæнæг æй куыд сфæлдыста, ахæмæй. Сæ буары иу хай уыд, сæ туг йе уæнгты æнхъæвзта, сæ фарн æй рæвдыдта, сæ зонд æй хъуыдытыл æфтыдта....

Дыууæ къуырийы дæргъы уагъд цыд Знауыры районы чемпионат футболæй. Ерысты хайад райстой 10 командæйы, уыдон дихгонд уыдысты дыууæ дæл-къордыл. Турниры уагæвæрдмæ гæсгæ æрдæгфиналмæ ахызтысты, сæ дæл-къордты фыццаг дыууæ бынаты чи бацахста, уыдон. Уыдон та уыдысты Сихиат, Мугут, Дзагъина æмæ командæ «Фæсивæд». Фыццаг уал хъазæн фæзмæ рахызтысты Знауыры командæ «Фæсивæд» æмæ Сихиат. Ам æнтысджындæрæй  архайдтой сихиаттæгтæ, рамбылдтой 3:0 хыгъдæй æмæ ахызтысты фи-налмæ. Финалмæ ахизыныл хъазты ма фембæлдысты Мугут æмæ Дзагъинайы командæтæ....

Гудисгом ис Стыр Леуахидоны фæрсаг къабаз Чъимасдоны ратæдзæнты. Æмарæн кæны ахæм кæмттимæ, куыд: Ципрангом, Хъобы ком, Тылигом, Чъимасгом, Джеры ком, Потнисагом æмæ Чапарухы комимæ. Йæ зæххы равæрд у дæргъæццон, цæгатварсæй хуссарырдæм, стæй куыд дæлæмæ фæзылд ныгуылæнырдæм. Йæ алыварс бæрзонддæр хæхтæ сты: Джермугъ, Къуырфыты рагъ, Бибылты хох, Котолиты æфцæг, Саболокъ, Чангали, Сидæмонты дзуары хох æмæ а.д. Комы бæрзонддæр бынат у Джермугъы хох (3169 м бæрзæндæн) æмæ бындæр, Чъыбигъоты хъæуы бын комы...

2016 азы Цхинвалы мыхуыры рацыд, чиныг иттӕг ахадгӕ номимӕ «Сослан Цӕразон. Алгъуызы кадӕг». Ацы чиныджы саразӕг у зынгӕ ирон фыссӕг ӕмӕ литературӕзонӕг Хъазиты Мелитон, Ирыстоны Фысджыты Цӕдисы ӕмсӕрдар. Чиныджы мыхуыры рацӕуыны зонӕнты фыст ис, Алгъуызы кадӕг цӕуы Бестауты Гиуӕргийы тӕлмацгондӕй «Алгъуызы кадӕг, Ирыстон, 1962 аз, Цхинвал». Бӕлвырд куыд у, афтӕмӕй ирон литературӕйы фылдӕр хӕст уыдысты ахӕм хъуыдыйыл, ома гуырдзиаг ӕвзагыл фыст «Алгъузиани», зӕгъгӕ, уыцы сӕргондимӕ ирон Алгъуызы кадӕджы автор у...

Тыбылты Алыксандры номыл Хуссар Ирыстоны паддзахадон университеты райдыдтой бацæуæн фæлварæнтæ. Райсомæй раджы абитуриенттæ сæ ныййарджытимæ иумæ æрæмбырд сты уæлдæр ахуыргæнæндоны кæрты æмæ æнхъæлмæ кæсынц фæлварæнты райдайæнмæ. ХИПУ-йы исæн къамисы бæрнон нымæрдар Намшуридзе Генриетта «Рес»-ы корреспондентæн куыд фехъусын кодта, афтæмæй боны хайадмæ 17 июлы райдыдтой фæлварæнтæ. «15 июлы онг боны хайадмæ документтæ истам педагогон факультеттæй дарддæр алы дæсныйадмæ дæр. Райгонд стæм, бирæ абитуриенттæ нæм кæй æрбацыд, уый сæраппонд», —  радзырдта бæрнон...

Ирон адмæй ацы бæрæгбон чи нæ зоны, æвæццæгæн, ахæм нæй. Вæййы сусæны мæйы дыккаг хуыцаубоны. Бæрæгбон афтæ кадджын уыди, æмæ ирæттæ уыцы мæр Кæхцгæнæны мæй хуыдтой. Алы ноггуырд лæппуйæн дæр скæнынц кæхц. Раздæрты æрмæстдæр фыццаг лæппуйæн кодтой кæхц, фæлæ куыдфæстæмæ кæхц кæнын райдыдтой алы ноггуырд лæппуйæн дæр Ноггуырд лæппуйы фæзынд ирон хæдзары стыр хъуыддаг уыди, уымæн æмæ хæххон фыдуавæргы сæйраг уæз нæлгоймагыл хауд, уый уыди бинонтæн сæ ныфс, сæдарæг. Кæхцгæнæны...

Нæ адæмæй никуы ферох уыдзæн 1941 азы 22 июнь. Уæд æнæнхъæлæджы райдыдта тугкалæн хæст. Стыр Фыдыбæстæйон хæст нæ бæстæйы æппæт адæмæн дæр уыдис тынг уæззау фæлварæн. Уыцы уæззау азты æмæ уæды рæстæджы цæрджыты, хæсты хъæбатырты тыххæй бирæ фыст æрцыд, фæлæ ахæм рæстæг никуы ралæудзæн æмæ уыцы хæсты нæ адæмы сгуыхтдзинæдты тыххæй ма æрымысæм, рохуаты аззайа. Абон мæ зæрды ис, уыцы хæстмæ иу хæдзарæй цы фондз хæстоны ацыд, уыдоны тыххæй радзурын....

Фæстаг дыууæ азы Къуайсайы бирæ ивындзинæдтæ æрцыд хорзæрдæм. Сарæзтой дзы рынчындон, кæцымæ къуайсайæгтæ æнхъæлмæ кастысты æнæрхъæцæй. Рагæй домдтой скъолайæн бæстыхай саразын дæр. Къуайсайæгты цинæн кæрон нал уыд, 2015 азы 30 декабры сæм цытджын æгъдауæй куы байгом стыр, райдзаст æмæ нырыккон домæнтæн дзуапп чи дæтты, ахæм скъола, уæд дæр. Къаддæр нæ фæцин кодтой рынчындон æмæ спортивон скъолайы бакондыл дæр. Фæлæ уæддæр æмæ уæддæр къуайсайæгты сæйрагдæр проблемæ у фæндаг. Рагæй фæстæмæ дæр...

Æрæджы, Уæрæсейаг телеканал НТВ-йы райдыдта сывæллæтты вокалон шоу «Ты супер». Ацы проект арæзт æрцыд  æппæтду-неон радио æмæ информацион портал Sputnik æмæ телеканал НТВ-йы хъæппæрисæй. Уымæн йæ сæйраг нысан уыд сидзæр æмæ æвæгæсæг сабитæн фадат радтын сæ вокалон курдиат райхалынæн. Проекты хайад райстой раздæры Советон Цæдисы тыгъдады республикæты сидзæр æмæ æвæгæсæг сывæллæтты хæдзæрттæ æмæ скъола — интернатты хъомылгæнинæгтæ 7 азæй 18 азы кары онг, æдæппæт 800-йæ фылдæр сабийы. Уыдон конкурсмæ хуынд...

Ирон адæм бирæ зындзинæдтæ æмæ æфхæрæнты сæрты рахызтысты, фæлæ нæ рагфыдæлтæ — алантау хъайтар æмæ фæразон кæй сты, уымæн æвдисæн у нæ абоны цард дæр. Кæд æппæтæй раппæлинаг нырма не стæм, уæддæр дыууын азæй фылдæры дæргъы зын рæстæджы сæрты рахизыны фæстæ, нæ райгуырæн бæстæ цæуы размæ. Кæй  зæгъын  æй  хъæуы,  уый  тынг хорз хъуыддаг у, фæлæ  нæ абоны æмæ нæ сомбоны рæсугъд цард цы историон цаутыл амад æрцыд, уыдоны ‘хсæн...

 
«Цæмæй дын фиддзыстæм дæ хæрзтæ,
 Цæмæй дын ратдзыстæм æгъдау».
Ахæм хъуыдыйыл хæст у алы ирон лæг дæр Хуссарæй Цæгатмæ, нæ университетыл (пединститутыл) ныхас куы æрхауы уæд. Æниу, цас у сæ нымæц, Стыр Уæрæсе æмæ æндæр адæмты ‘хсæн чи цæры, чи кусы, нæ университеты диплом кæмæ ис, ахæмтæн. Уыдон дæр хорзæн, кад æмæ радæн мысынц сæ хъомылгæнджыты, нæ университеты. Нæ университет фæхæццæ кæны йе ‘нусы къæсæрмæ, æххæст ыл кæны 85 азы....

Не мтуг зынгæ дирижер Гергиты Валери суыдзæн футболæй 2018 азы дунейы чемпионаты федералон минæвар. Уый тыххæй журналисттæн  фехъусын кодта «Россия-2018»-ы организацион комитеты генералон директор Алексей Сорокин. Уый размæ футболæй 2018 азы дунейы чемпионаты федералон минæвæрттæ систы, Уæрæсейы Федерацийы æмбырдгонды æмæ Мæскуыйы ÆЦСК-ы вратарь Игорь Акинфеев, Уæрæсейы æмбырдгонд командæйы рæдæры капитан Алексей Смертин, уæрæсейаг пианист-виртуоз Денис Мацуев, советон футболист, 1956 азы Олимпион чемпион Никита Симонян, телеуадзæг Яна Чурикова, телерадиоуадзæг, шоумен Сергей...

10-æм марты Галаты Барисы райгуырдыл сæххæст 128 азы.   Уый у фыццаг ирон профессионалон композитор æмæ дирижер. Уый ма у ирон композиторты скъолайы, зард æмæ кафты паддзахадон ансамбль «Симд»-ы, Хуссар Ирыстоны фыццаг музыкалон скъолайы бындурæвæрæг, фольклорист æмæ этнолог,  фыццаг ирон симфонион уацмысты-поэмæты автор æмæ дирижер. Галаты Барис ма у аивадон фильмты фыццаг  ирон  композитор,  уыцы нымæцы кинематографийы шедевр — кинофильм «Фатима»-йы композитор, дунейæн зындгонд фыццаг академион куыст «Ирон адæмон зар-джытæ»-йы автор...

Нæ рагфыдæлты истори, сæ цардуаг, се ‘гъдæутты бæрæггæнæнты æвдисæн, абон махæн свæййынц, нæ республикæйы территорийыл цы археологион ссарæггæгтæ скъахынц, уыдон. Антикон рæстæджы Хуссар Ирыстоны территорийыл чи цардис, уыдонæн сæ дзаумæтты традицион формæтæ рæзтысты бирæ æнусты дæргъы, сæ фылдæр та хицæн кæнынц сæйраг элементты иудзинадæй, æцæг сæмбæлынц иуæй-иу хиæдтæ, локалон варианттæ, фæлæ археолог Гаглойты Роберт куыд зæгъы, афтæмæй уыдон не сты антикон рæстæджы Хуссар Ирыстоны æппæт территорийыл культурæйы иудзинады ныхмæ. Дзырдæн,...

Рагæй фæстæмæ дæр æхсæнды, уæлдайдæр та махмæ, ирон адæммæ, стыр кадджын дæсныйадыл нымад у ахуыргæнæджы професси, кæд абон бирæтæ ацы концепцийыл разы нал сты, уæддæр. Ахуыргæнæг рæзгæ фæлтæры йæ фæдыл акæны зонындзинæдты дунемæ, бацамоны сын æнусон æргъадтæ, фæцайдагъ сæ кæны мингай æвæрццаг хъуыддæгтыл. Æмæ кæд æндæр чидæртæ царды цыдæр диссаджы хæрзиуджытæм фæбæллынц, уæд ахуыргæнæгæн йæ зынаргъдæр хæрзиуæг у йæ ахуыргæнинаджы стыр æнтыст. Нæ абоны уацы æрдзурдзыстæм, æгасæй дæр йæ цард...